۱. «نفس عمیق بکش»
این توصیه معمولاً به‌عنوان یک راهکار مقابله‌ای پیشنهاد می‌شود. هدف از این جمله این است که کودک آرام شود، اما گفتن “نفس عمیق بکش” به یک کودک عصبانی به‌جای آرامش‌بخش بودن، احساس کنترل شدن و حتی نادیده گرفته شدن را به او القا می‌کند. هیچ‌کس دوست ندارد وقتی در حال تجربه یک احساس شدید است، حس کند که باید فوراً کنترل خود را باز یابد. کودکان هم از این قاعده مستثنی نیستند.
راهکار جایگزین:به جای این جمله، میتوانید بگویید: «می‌دانم که لحظات سختی را سپری می‌کنیم. من نفس عمیقی می‌کشم تا بدنم را آرام کنم، می‌خواهی تو هم امتحان کنی؟» با این روش شما نه تنها کودکتان را مجبور به انجام کاری نمی‌کنید، بلکه به او این امکان را می‌دهید که خودش تصمیم بگیرد همراه شما باشد یا نه. اگر او همراه شما شود، عالی است، و اگر نه، هنوز هم او را به آرامش تشویق کرده‌اید بدون اینکه فشار بیشتری وارد کنید.
۲. «چه بلایی سرت آمده؟ چرا این‌طور رفتار می‌کنی؟!»
پرسیدن این‌گونه سوالات وقتی کودک عصبانی است، معمولاً به نتیجه نمی‌رسد. این سوالات نه تنها به او کمک نمی‌کنند تا احساساتش را بشناسد و بیان کند، بلکه اغلب او را در وضعیت تدافعی قرار می‌دهند. به‌خصوص کودکان خردسال، اغلب توانایی بیان دقیق علت خشم خود را ندارند، بنابراین پرسیدن این سوال‌ها فقط باعث شرمساری و قطع ارتباط می‌شود.
راهکار جایگزین:به‌جای اینکه او را با سوالات مورد هجوم قرار دهید، بهتر است بگویید: «می‌بینم که خیلی از این موضوع ناراحت شدی. وقتی آماده شدی، دوست دارم بیشتر در مورد آنچه اتفاق افتاده و اینکه چه چیزی نیاز داری، صحبت کنیم.» این جمله به کودک نشان می‌دهد که شما به احساسات او احترام می‌گذارید و زمانی که آرام شد، آماده‌اید تا با او در مورد مشکل صحبت کنید.
۳. «تو بیش از حد واکنش نشان می‌دهی / بیش از حد حساس هستی!»
احتمالاً این جمله برای والدینی که با کودکان خردسال سر و کار دارند، آشنا است. واکنش‌های کودکان گاهی غیرمنتظره و غیرمعقول به نظر می‌رسند.
اما گفتن اینکه «تو بیش از حد حساس هستی» یا «بیش از حد واکنش نشان می‌دهی» تنها باعث می‌شود کودک احساس کند که احساساتش نادیده گرفته می‌شوند. این امر می‌تواند خشم او را تشدید کند و به جای اینکه مشکل را حل کند، شرایط را پیچیده‌تر کند.
راهکار جایگزین:به جای نادیده گرفتن یا تخفیف دادن احساسات او، میتوانید بگویید: «می‌بینم که این موضوع برای تو خیلی مهم است. بگذار ببینیم چطور می‌توانیم با هم این مشکل را حل کنیم.» این جمله نه تنها احساسات کودک را معتبر می‌شمارد، بلکه به او نشان می‌دهد که شما در کنار او هستید تا مشکل را حل کنید.
۴. «اگر این رفتار را ادامه دهی، از تلویزیون یا دسر خبری نیست!»
تهدیدها و اولتیماتوم‌ها، به‌ویژه وقتی در حین عصبانیت مطرح می‌شوند، هیچ‌گاه به نتایج مثبت منجر نمی‌شوند. این نوع صحبت‌ها تنها فشار بیشتری به کودک وارد می‌کنند و باعث می‌شوند که او احساس مجازات و تحت کنترل بودن کند، بدون اینکه به درک احساساتش کمک شود.
راهکار جایگزین: پیامدهای رفتارهای نامناسب باید از پیش برنامه‌ریزی شوند و نه در حین عصبانیت. همچنین باید پیامدها متناسب با سن و رشد کودک باشند. اگرچه ممکن است در لحظه وسوسه شوید که تهدید کنید، اما به جای آن میتوانید راهکاری برای آرام کردن او و سپس مطرح کردن پیامدهای رفتارش پیدا کنید.
۵. «ناراحت نباش! نیمه پر لیوان ببین!»
وقتی کودک شما عصبانی است، گفتن این جمله که “به طرف روشن نگاه کن” یا “ناراحت نباش” نه تنها به او کمک نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود که احساس کند شما احساسات او را جدی نمی‌گیرید. در چنین مواقعی، مغز عاطفی کودک کنترل را در دست دارد و نمی‌تواند به سرعت از حالت خشم به آرامش و مثبت‌اندیشی تغییر کند.
راهکار جایگزین: بهتر است ابتدا کودک را از نظر احساسی حمایت کنید و به او نشان دهید که احساساتش معتبر هستند. وقتی او آرام‌تر شد، میتوانید به او کمک کنید تا با دید مثبت‌تری به مسائل نگاه کند. مثلاً بگویید: «می‌دانم که این موضوع خیلی ناراحت‌کننده است. بیا کمی درباره آن صحبت کنیم.» این رویکرد به کودک کمک می‌کند احساس شنیده شدن و درک شدن داشته باشد.
نتیجه‌گیری
برخورد با کودکان وقتی عصبانی هستند می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما به یاد داشته باشید که هدف اصلی شما باید کمک به آن‌ها برای مدیریت بهتر احساساتشان باشد. به جای اینکه با جملاتی که به‌طور ناخودآگاه باعث تشدید عصبانیت می‌شود، با احساسات آن‌ها همدردی کنید و به آن‌ها نشان دهید که شنیده می‌شوند. مهم است که به جای واکنش سریع، با فکر و آگاهی عمل کنید تا به فرزندتان کمک کنید تا به آرامش برسد و بتواند بهتر با احساسات خود کنار بیاید.
