تربیت کودکان و ارتقاء خلاقیت و ابتکار در آنها
تفاوت خلاقیت و ابتکار:
خلاقیت و ابتکار دو ویژگی اساسی هستند که توسعه‌ی آنها در کودکان بسیار اهمیت دارد. خلاقیت به معنای توانایی تفکر خارق‌العاده، ایده‌پردازی متفاوت و ارائه راه‌حل‌های نو و مبتکرانه است. از طرف دیگر، ابتکار به معنای توانایی اجرای ایده‌ها و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه به صورت عملی است. خلاقیت تمرکز بر ایجاد ایده‌های نوآورانه دارد، در حالی که ابتکار بر اجرای این ایده‌ها تأکید دارد. ابتکار در واقع، خلاقیت را به عمل می‌آورد و آنها را به نتیجه‌گیری و اقدام می‌کشاند.
نمودهای خلاقیت در کودکان چیست:
کودکان طبیعتاً دارای تخیل و خلاقیت بالا هستند. نمودهای خلاقیت در کودکان شامل بازی‌های خلاق، تخیل زندگی‌های مختلف، ایجاد داستان‌ها و کاربرد ایده‌ها به صورت خلاقانه است. بازی‌های خلاق، فرصتی برای کودکان فراهم می‌آورد تا با تمایلات و ایده‌های خود آشنا شوند و راه‌حل‌های نوین برای مسائل را تجربه کنند. تخیل زندگی‌های مختلف نیز به کودکان اجازه می‌دهد تا نقش‌ها و شغل‌های مختلف را تجربه کنند و از نظر احساسی و اجتماعی توانایی‌های خود را تقویت کنند.
در کارگاه خلاقیت، دکتر محمد مهدی زمان وزیری با ارائه ی بازی ها و سرگرمی های خلاقانه به شما کمک می کند تا به عمق این ویژگی و تقویت آن در وجود فرزندتان پی ببرید. همچنین خواهید دید که با راه حل های ساده و پیشنهادات کاربردی در جهت پرورش این خصوصیت جذاب چقدر موثر می توانید در کنار فرزندانتان باشید.
چگونه محیطی برانگیزاننده برای کودکان فراهم کنیم:
دکتر محمد مهدی زمان وزیری بر این باور است که، برای ایجاد محیط برانگیزاننده برای کودکان، می‌توانیم از روش‌های خلاقانه با توجه به در دسترس ترین امکانات در قالب موارد زیر استفاده کنیم.
- ارائه فرصت‌های آموزشی متنوع و جذاب،
- امکان دسترسی به ابزارها و اسباب‌بازی‌های خلاقانه،
- ایجاد فضاهای آزاد برای بازی و تجربه‌های خلاقانه،
- تشویق به پرسش‌های زیاد و انتقاد سازنده به جای انتقاد منفی از اقدامات کودکان،
- توجه به نیازها و علاقه‌های اختصاصی کودکان و ارتقاء مهارت‌های خودکارآمدی،
- همه ی این موارد از جمله راهکارهایی هستند که محیطی برانگیزاننده برای کودکان ایجاد می‌کنند و خلاقیت آنها را تقویت می‌نمایند.
تشویق کودکان به پرسش‌های زیاد باعث خلاقیت آنها می‌شود:
تشویق کودکان به پرسش‌های زیاد و پاسخ‌گویی به سوالات آنها، انگیزه خودآموزی و تجربه های فردی آنها را افزایش می‌دهد. با پرسش‌های زیاد، کودکان نه‌تنها اطلاعات بیشتری را یبه دست می آورند، بلکه توانایی‌های خلاقیت‌شان نیز در حال تقویت خواهد بود. پرسش‌های زیاد کودکان را به ایده‌پردازی و پرداختن به موضوعات مختلف ترغیب می‌کند و به آنها امکان می‌دهد تا از دیدگاه‌های نو و نظرات خلاقانه استفاده کنند.
موانع بروز خلاقیت و راه های رفع آن در منزل:
محیط منزل می‌تواند در ارتقاء خلاقیت کودکان تأثیر زیادی داشته باشد. برخی از موانع شایع در منزل شامل کمبود فضای آزاد برای بازی و خلاقیت، عدم توجه به نیازها و علایق اختصاصی کودکان، انتقادها و انتظارات بی‌اندازه والدین از کودکان و نداشتن زمان کافی برای آزادی و خلاقیت هستند.
برای رفع این موانع، والدین باید فضای آزاد برای بازی و تجربه‌های خلاقانه فراهم کنند و به نیازها و علاقه‌های خاص کودکان توجه داشته باشند. همچنین، انتظارات واقعی متناسب با توانایی های کودکان از آنها داشته باشند و زمان کافی برای تجربه‌های آزاد و خلاقیت به آنها اختصاص دهند.
انتقادها و برچسب‌های بد والدین چگونه مانع خلاقیت کودکان می‌شود:
انتقادها و برچسب‌های بد والدین می‌توانند باعث کاهش اعتماد به نفس و احساس شکست در کودکان شوند. دکتر زمان وزیری معتقد است، هنگامی که والدین انتظارات بالایی از کودکان داشته و تنها انتظار موفقیت داشته باشند، کودکان ممکن است از پرسش سوالات خلاقانه خودداری کنند.
انتقادها نسبت به تلاش‌ها و ایده‌های کودکان، انگیزه‌ی خودآموزی و خلاقیت را کاهش می‌دهند و از رشد و توسعه‌ی خلاقیت آنها جلوگیری می‌کنند. برای ارتقاء خلاقیت در کودکان، والدین باید از انتقادهای سازنده و انگیزشی استفاده کنند و کودکان را تشویق به پرسش‌های خودآموزانه و خلاقانه بکنند.
ویژگی‌های یک فرزند خلاق و مبتکر چیست؟
فرزند خلاق و مبتکر دارای ویژگی‌های ممتازی است که به توانایی‌های خلاقیت‌شان اشاره دارد. این ویژگی‌ها شامل تخیل قوی و پرحرکت، اندیشه‌ی خودمختار و توانایی‌های حل مسئله‌ی خلاقانه است. فرزندان خلاق به سادگی قوانین را به چالش می‌کشند و به دنبال راه‌حل‌های نو و نوآورانه هستند.
آنها توانایی دارند در مسائل مختلف نقطه‌نظرهای چندگانه ایجاد کنند و با تصمیم‌گیری‌های مستقل به ایده‌ها و خلاقیت‌شان جامه ی عمل بپوشانند. ایجاد محیط مناسب برای رشد و توسعه‌ی خلاقیت فرزندان، زمینه‌ساز شکوفایی این ویژگی‌های با اهمیت در آنها خواهد بود.
نقش پدر و مادر در رشد خلاقیت و ابتکار کودکان:
۱. الهام‌بخشی و ارتقاء تخیل:
پدر و مادر می‌توانند الهام‌بخش کودکان باشند و با ایجاد فضاهای آزاد برای تخیل و بازی، خلاقیت کودکان را تقویت کنند. ارتقاء تخیل در کودکان باعث تولید ایده‌های خلاقانه و پرورش توانایی‌های خلاقیتی آنها می‌شود.
۲. تشویق به پرسش‌های زیاد:
والدین با تشویق کودکان به پرسش‌های زیاد و پاسخ‌گویی به سوالاتشان، خودآموزی و تجربه‌ی خود به‌دست‌آمده کودکان را تقویت می‌کنند. این اقدام باعث افزایش اندیشه‌های خلاقانه و ایجاد نقطه‌نظرهای نو در کودکان می‌شود.
۳. ایجاد محیط برانگیزاننده:
پدر و مادر مسئول ایجاد محیط برانگیزاننده برای کودکان هستند. ایجاد فضاهای آزاد برای بازی، ارائه ابزارها و اسباب‌بازی‌های خلاقانه، ایجاد فرصت‌های آموزشی متنوع و جذاب، تشویق به آزمایش‌ها و ایده‌پردازی، همگی به تقویت خلاقیت و ابتکار کودکان کمک می‌کند.
۴. ارتقاء اعتماد به نفس:
از آنجایی که اعتماد به نفس برای تلاش و آزمون ایده‌ها اهمیت دارد، والدین می‌توانند با انتقادها سازنده و تشویق‌های مثبت، اعتماد به نفس کودکان را تقویت کنند و آنها را به تلاش بیشتر و بهره‌گیری از توانایی‌های خود تشویق کنند.
5.نقد سازنده:
والدین با انتقادهای سازنده به جای انتقادهای منفی و برچسب‌های بد، از توانمندی‌ها و خلاقیت کودکان حمایت می‌کنند و به آنها انگیزه می‌دهند که از ایده‌های جدید استفاده کنند و خلاقیت‌شان را به نتیجه‌گیری و اقدام برسانند.
نقش پدر و مادر در رشد خلاقیت و ابتکار کودکان بسیار مهم است. با الهام‌بخشی، تشویق، ایجاد محیط برانگیزاننده، ارتقاء اعتماد به نفس و انتقادهای سازنده، والدین می‌توانند خلاقیت و ابتکار کودکان را تقویت کرده و آنها را به افراد خلاق و نوآور تبدیل کنند.
همچنین، به یاد داشته باشید که هر کودک دارای توانمندی‌ها و استعدادهای خود است پس به دور از فضای مقایسه و در محیطی امن ارزش‌گذاری و حمایت از ایده‌ها و تلاش‌هایشان را عملی کنید.
محمد مهدی زمان وزیری ، کوچ تربیتی ، همراه قدم به قدم شما در مسیر تربیت صحیح کودک دلبندتان…
