روش برخورد با فرزند پرتوقع می‌پردازد
مقدمه:
فرزندان، به طور طبیعی وجهه مهمی در زندگی هر خانواده و جامعه دارند. اما در دنیای امروزه، مفهوم “فرزند پر توقع” یک واقعیت مشهود شده است که ممکن است برای والدین و فرزندان هر دو چالش‌ها و مسائلی ایجاد کند. این وضعیت ممکن است به علت فشارهای اجتماعی، فرهنگی، یا حتی انتظارات خود والدین نسبت به کودکانشان ایجاد شود. در این مقاله، ما به بررسی ریشه‌ها، عوامل و راهکارهای مدیریتی برای اداره این وضعیت پرداخ وراهنمایی‌هایی برای والدین و مربیان فراهم می‌کنیم تا بتوانند با این چالش‌ها بهتر مقابله کنند و محیطی سالم و پایدار برای رشد فرزندانشان فراهم کنند.
نظریه محمد مهدی زمان وزیری روانشناس و کوچ تربیتی
فرزندان پر توقع
فرزندان پر توقع معمولاً به کودکان یا نوجوانانی اشاره دارند که انتظارات بالایی از زندگی، خانواده، یا خودشان دارند. این انتظارات ممکن است به دلیل فشارهای اجتماعی، فرهنگی، یا حتی فشارهایی که از طرف والدینشان تحمیل شده باشد، شکل بگیرد.
عللی که باعث شکل‌گیری یک‌روند پرتوقعی در فرزندان می‌شوند متنوع هستند. این می‌تواند ناشی از محیط خانوادگی، فرهنگی، تحصیلی یا اجتماعی باشد. به‌عنوان‌مثال، والدینی که خودشان انتظارات بالایی از زندگی داشته باشند و این انتظارات را به فرزندانشان منتقل کنند، ممکن است باعث ایجاد فشارهای بیش از حد بر روی فرزندان شود.
برای کمک به مدیریت این موضوع، می‌توانید به موارد زیر توجه کنید:
ارتباط با فرزندان: گفت‌وگو با فرزندان و به‌اشتراک‌گذاری انتظارات و احساسات می‌تواند کمک‌کننده باشد.
تشویق به خودشناسی: کمک به فرزندان برای شناخت خویشتن و توانایی‌هایشان می‌تواند به افزایش اعتمادبه‌نفس و کاهش احساسات توقعات زیاد کمک کند.
ایجاد تعادل: تشویق فرزندان به دنبال‌کردن آرزوها و رؤیاهایشان، اما هم‌زمان یادآوری‌کردن اهمیت قبول‌کردن شکست و تجربه‌کردن آن برای رشد شخصیتی.
ایجاد محیط پذیرش: فراهم‌کردن محیطی که فرزندان می‌توانند بدون ترس از قضاوت، احساسات و انتظاراتشان را به اشتراک بگذارند.
پشتیبانی از روش‌های یادگیری: ایجاد فضایی برای یادگیری از تجربیات مثبت و منفی، به‌جای تمرکز بر روی نتایج نهایی، می‌تواند به فرزندان کمک کند تا به‌عنوان یک کل به رشد و پیشرفت خود نگاه کنند.
بررسی ریشه‌های فرزندان پرتوقع
ریشه‌های فرزندان پرتوقع بسیار پیچیده و متعدد هستند و ممکن است از جنبه‌های مختلفی نشئت بگیرند. برخی از ریشه‌های مهم این پدیده عبارت‌اند از:
فشارهای اجتماعی و فرهنگی: در برخی از جوامع، فرهنگ موفقیت و عملکرد بالا به‌عنوان معیار ارزشمند دیده می‌شود. فرزندان ممکن است احساس کنند که برای تأیید و تأیید والدین و جامعه، باید انتظارات بسیار بالایی را برآورده کنند.
فشارهای خانوادگی: برخی از خانواده‌ها ممکن است انتظارات بسیار بالایی از فرزندان خود داشته باشند، به‌خصوص اگر خود آنها درگذشته از انزجارهای بزرگی برخوردار بوده‌اند. این انتظارات می‌توانند فشارهای ناخوشایندی بر روی فرزندان ایجاد کنند و آنها را به توقعات بیش از حد ترغیب کنند.
تأثیر رسانه‌ها: رسانه‌ها و وسایل ارتباط‌جمعی می‌توانند الگوهای ایدئال و برخی انتظارات غیرواقعی را برای فرزندان ارائه دهند. مثلاً، تبلیغات و فیلم‌های هالیوود ممکن است ایده‌آل‌های ناسالمی را از زندگی و موفقیت به فرزندان منتقل کنند.
تحصیل و محیط آموزشی: مدارس و محیط‌های آموزشی نیز ممکن است فشارهایی برای عملکرد بالا و داشتن انتظارات بیش از حد از دانش‌آموزان ایجاد کنند. این فشارها می‌توانند فرایند یادگیری و تجربه مدرسه را برای فرزندان تحت‌تأثیر قرار دهند.
والدین: نقش والدین در شکل‌گیری انتظارات فرزندان بسیار حائز اهمیت است. والدینی که انتظارات بیش از حدی از فرزندان خود داشته باشند می‌توانند باعث ایجاد فرزندان پرتوقع شوند. همچنین، والدینی که خود بیش از حد موفق و دارای انتظارات بالا هستند ممکن است این انتظارات را به فرزندان خود منتقل کنند.
این فاکتورها، هر کدام به‌صورت جداگانه یا ترکیبی می‌توانند منجر به شکل‌گیری فرزندان پرتوقع شوند. درک این ریشه‌ها اولین قدم برای مدیریت و حل این مسئله است.
عوامل فرزندان پرتوقع
عواملی که ممکن است باعث شکل‌گیری فرزندان پرتوقع شوند، بسیار متنوع هستند. در زیر به برخی از این عوامل اشاره می‌کنم:
انتظارات خود فرزند: برخی فرزندان از خودشان انتظارات بالایی دارند و فکر می‌کنند که برای رضایت والدین یا دیگران باید عملکردی بسیار بالا از خود نشان دهند. این انتظارات خودمحور ممکن است باعث شکل‌گیری یک الگوی توقع بالا در فرزندان شود.
فشارهای اجتماعی: در برخی از جوامع، مفهوم موفقیت به‌عنوان یک معیار مهم برای ارزیابی افراد مطرح است. این فشارها ممکن است باعث شود که فرزندان احساس کنند باید بیش از حد برای رسیدن به استانداردهای معینی تلاش کنند.
پذیرش اجتماعی: فرزندان ممکن است احساس کنند که برای پذیرفته‌شدن در جامعه و در میان همکاران و همنوعان خود، باید استعدادها و توانایی‌های بالایی از خود نشان دهند. این اجتناب از رفتارهای خلاقانه و بیش از حد محترم و پذیرفته شده ممکن است به شکل‌گیری فرزندان پرتوقع منجر شود.
تأثیر رسانه‌ها: رسانه‌های امروزی، به‌ویژه رسانه‌های اجتماعی، الگوهای غیرواقعی از موفقیت و زندگی را ارائه می‌دهند که ممکن است بر فرزندان تأثیرگذار باشد. این الگوها می‌توانند انتظارات غیرواقعی را در ذهن فرزندان ایجاد کنند.
پاداش و تشویق: والدینی که به‌شدت به پاداش و تشویق عملکرد بالا تمایل دارند، ممکن است ناخودآگاه فشارهای بیشتری بر فرزندانشان وارد کنند تا عملکرد بیشتری داشته باشند.
تجربیات گذشته: تجربیات قبلی فرزندان نیز می‌تواند نقش مهمی در شکل‌گیری انتظارات آنها داشته باشد. اگر فرزندان تجربه‌های موفق زیادی داشته باشند، ممکن است انتظارات آنها برای خود و بقیه بالا برود.
این عوامل، به همراه سایر موارد، می‌توانند به شکل‌گیری فرزندان پرتوقع کمک کنند. درک این عوامل و مدیریت آنها، می‌تواند به والدین کمک کند تا با این چالش به بهترین شکل ممکن مقابله کنند و به رشد سالم فرزندانشان کمک کنند.
راهکار فرزندان پر توقع
برای مدیریت و کاهش ویژگی‌های فرزندان پرتوقع، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
ارتباط و ارزش‌گذاری: برقراری ارتباط با فرزندان و برایشان ارزش‌گذاری‌کردن بدون شرط و قبول آنها به‌عنوان فردی منحصربه‌فرد و مهم، می‌تواند به افزایش اعتمادبه‌نفس و کاهش توقعات زائد کمک کند.
تشویق به تلاش و پیشرفت: به‌جای تمرکز بر نتایج نهایی، تأکید بر تلاش و پیشرفت فرزندان می‌تواند به آنها کمک کند تا به‌عنوان یک فرایند طبیعی از رشد و یادگیری نگاه کنند.
تقویت مهارت‌های زندگی: آموزش مهارت‌های ارتباطی، حل مسائل، مدیریت استرس و تفکر انعطاف‌پذیری به فرزندان، آنها را برای مواجهه با چالش‌های زندگی آماده می‌کند و ممکن است تأثیر مثبتی بر کاهش توقعات زیاد داشته باشد.
تحمل شکست: آموزش به فرزندان برای تحمل و پذیرش شکست به‌عنوان یک فرایند طبیعی از یادگیری و رشد، می‌تواند از ایجاد توقعات زیاد جلوگیری کند.
تعیین مرزها و مسئولیت‌ها: تعیین مرزهای مشخص برای انتظارات والدین و فرزندان مهم است. همچنین، آموزش به فرزندان برای برقراری مرزها و تحمل مسئولیت‌ها می‌تواند به کاهش توقعات زیاد کمک کند.
مدیریت زمان: آموزش به فرزندان برای مدیریت زمان و اولویت‌بندی وظایف، می‌تواند از ایجاد توقعات زیاد در مورد خود و دیگران جلوگیری کند.
پشتیبانی حرفه‌ای: درصورتی‌که توقعات فرزندان به یک سطح ناپذیرشی رسیده باشد، مشاوره با متخصصین حرفه‌ای می‌تواند به والدین در مدیریت این مسئله کمک کند.
نمونه‌گیری مثبت: والدین می‌توانند با ارائه الگوهای مثبت از تواضع، مدیریت شکست، و تمرکز بر فرایند به‌جای نتیجه نهایی، به کاهش توقعات زیاد کمک کنند.
این راهکارها، به همراه فرایند صبورانه و پایدار، می‌توانند به والدین کمک کنند تا با موفقیت به مدیریت و کاهش ویژگی‌های فرزندان پرتوقع بپردازند و محیط سالم‌تری برای رشد فرزندانشان ایجاد کنند.
سخن پایانی
در پایان، لازم است به اهمیت درک و مدیریت توقعات فرزندان پرتوقع اشاره کنیم. فرزندان، آینده جامعه هستند و نیاز دارند که در محیطی سالم و پایدار بزرگ شوند، جایی که می‌توانند با آرامش و اعتمادبه‌نفس به رشد و توسعه خود بپردازند. ارتباط قوی و ارزش‌گذاری صادقانه، تشویق به تلاش و پیشرفت، و آموزش مهارت‌های مدیریتی و اجتماعی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به والدین در این مسیر کمک کند. با مراقبت و توجه به نیازها و توانایی‌های فرزندان، می‌توانیم زمینه رشد و شکوفایی آنها را فراهم کنیم و به آنها کمک کنیم تا به حداکثر ظرفیت خود برسند.
