چرا کودکان چیزها را پرتاب می‌کنند؟

دلایل متعددی برای این رفتار ( پرتاب کردن اشیا ) کودکان وجود دارد که به‌طور خلاصه شامل موارد زیر است:

کاوش در علت و معلول و توسعه مهارت‌های حرکتی:
از سنین بسیار کم، کودکان تمایل به کاوش در محیط پیرامون خود دارند. پرتاب اشیا راهی است برای درک علت و معلول، همچنین شناخت گرانش و ویژگی‌های فیزیکی اجسام. کودک با پرتاب کردن یک شی، متوجه می‌شود که اشیا صدا می‌کنند، حرکت می‌کنند و به او بازخورد فوری می‌دهند. این تجربه در تقویت مهارت‌های حرکتی، هماهنگی و دقت کودک نقش دارد. یک محیط امن مانند زمین بازی می‌تواند فضای مناسبی برای این کاوش‌ها فراهم کند.

جلب توجه و ابراز احساسات:
کودکان اغلب چیزهایی را برای جلب توجه پرتاب می‌کنند. اگر کودکی حس کند که به او توجه کافی نمی‌شود، ممکن است با پرتاب اشیا تلاش کند که نظر والدین یا مربی را جلب کند. همچنین این رفتار می‌تواند راهی برای بیان احساساتی باشد که کودک توانایی بیان کلامی آنها را ندارد، از جمله احساساتی مثل ناامیدی، عصبانیت یا هیجان.

کشف استقلال و حس کنترل بر محیط:
همانطور که کودکان رشد می‌کنند، به‌دنبال استقلال و کنترل بیشتر بر دنیای اطراف خود هستند. پرتاب اشیا، راهی است برای آزمایش مرزها و کشف عاملیت خود. این رفتار به آنها احساس توانمندی و استقلال می‌دهد و بخشی از فرآیند طبیعی رشد شخصیت و خودمختاری آنهاست.

لذت از صداها و واکنش‌ها:
کودکان از صداهایی که اشیا هنگام برخورد با زمین یا دیگر اشیا تولید می‌کنند لذت می‌برند. هر شی صدا و واکنش متفاوتی ایجاد می‌کند که این موضوع برای کودکان جذاب است و به همین دلیل مایل به تکرار پرتاب اشیا هستند.

تقلید از رفتار بزرگسالان:
کودکان علاقه‌مند به تقلید از رفتار بزرگسالان هستند. ممکن است کودکی هنگام مشاهده والدین که لباس‌ها را داخل ماشین لباسشویی می‌اندازند، تصمیم بگیرد رفتار مشابهی داشته باشد و این رفتار به پرتاب اشیا گسترش یابد.

پرتاب اشیا در سنین مختلف

رفتار پرتاب اشیا در هر مرحله از رشد، معنا و دلیل خاص خود را دارد و به این ترتیب است که در سنین مختلف نیاز به برخوردهای متفاوتی نیز دارد:

• نوزادان (۰ تا ۱۲ ماه):
  نوزادان به دلیل کنجکاوی و کاوش حسی، اشیا را پرتاب می‌کنند. این رفتار به آنها کمک می‌کند تا با مفاهیمی مانند ماندگاری اجسام و ویژگی‌های فیزیکی محیط اطراف آشنا شوند. زمین‌های بازی کودک و فضاهای طراحی شده مخصوص این سن می‌توانند محیطی امن و محرک برای رشد این گروه سنی فراهم کنند.

• کودکان نوپا (۱ تا ۳ سال):
  در این سن، کودکان نوپا با پرتاب اشیا به دنبال درک علت و معلول هستند و همچنین مهارت‌های حرکتی خود را بهبود می‌بخشند. این رفتار ممکن است برای جلب توجه و بیان احساسات نیز باشد، چرا که مهارت‌های کلامی آنها هنوز در حال توسعه است. یک زمین بازی یا اتاق بازی مخصوص کودکان نوپا می‌تواند مکان مناسبی برای کاوش آنها باشد.

• کودکان پیش‌دبستانی (۳ تا ۵ سال):
  کودکان در این سن ممکن است به دلایل مختلفی اشیا را پرتاب کنند، از جمله آزمایش مرزها، جلب توجه، و ابراز احساسات. آنها همچنین از طریق پرتاب اشیا مهارت‌های حرکتی خود را تقویت می‌کنند. در این سن، درک قوانین برای کودکان بهتر شده و به رفتارهای مثبت و سازنده تشویق می‌شوند.

روش‌های مدیریت رفتار پرتاب اشیا از دیدگاه مونته‌سوری

استفاده از روش‌ها و وسایل خاص می‌تواند میل به پرتاب اشیا در کودکان را به فعالیت‌های سازنده هدایت کند:

• کیسه‌های لوبیا:
  این کیسه‌ها به عنوان بازی‌های پرتابی هدفمند استفاده می‌شوند و به کودکان کمک می‌کنند دقت و کنترل را تمرین کنند. می‌توان بازی‌هایی طراحی کرد که کودک با هدف‌گیری کیسه‌ها را در نقطه‌ای خاص پرتاب کند.

• توپ‌های نرم:
  استفاده از توپ‌های نرم و تشویق کودکان به پرتاب آن‌ها در محیط‌های مشخص، یک خروجی ایمن برای میل آنها به پرتاب فراهم می‌کند.

نقش محیط در مدیریت رفتار پرتابی

یک محیط آماده و ساختاریافته می‌تواند از پرتاب نامناسب اشیا جلوگیری کند و فضاهای امنی را برای فعالیت‌های فیزیکی کودک فراهم سازد:

• مناطق بازی نرم:
  بخش‌هایی با تشک‌ها و بالشتک‌های نرم برای کودکان ایجاد کنید که در آن‌ها بتوانند بدون خطر آسیب به پرتاب کردن بپردازند.

• فضاهای بیرونی:
  بازی در فضای باز مانند زمین‌های بازی که در آنها کودک می‌تواند اشیا را آزادانه پرتاب کند، به او اجازه می‌دهد انرژی خود را به صورت سازنده تخلیه کند.

• مناطق بازی سازمان‌دهی شده:
  وسایل شکننده را از دسترس کودک دور نگه دارید و به جای آن، اسباب‌بازی‌های محکم و قابل‌پرتاب در دسترس او قرار دهید.

راهبردهای ارتباطی و تنظیم هیجانی

ارتباط موثر با کودک و آموزش تنظیم هیجانات از اهمیت بالایی در مدیریت رفتار پرتابی برخوردار است. والدین باید از زبان مثبت استفاده کرده و رفتار مناسب را مدل‌سازی کنند. به عنوان مثال:

• استفاده از جملات مثبت:
  به جای استفاده از جملات منفی مانند «پرت نکن»، می‌توان با جملات مثبت مانند «بیایید به آرامی اشیا را روی قفسه بگذاریم» به کودک اشاره کرد.

• آموزش تنظیم هیجان:
  به کودک بیاموزید که احساسات خود را بیان کند و با استفاده از تکنیک‌های ساده مانند تنفس عمیق، آرامش خود را بازیابد.

اهمیت روال و ثبات

روال‌های روزمره و ثبات در انتظارات، به کودکان احساس امنیت می‌دهد و کمک می‌کند مرزها را بهتر درک کنند. برنامه‌ای مشخص برای وعده‌های غذایی، بازی و استراحت به آنها کمک می‌کند که بدانند چه چیزی از آنها انتظار می‌رود و مرزهای خود را بشناسند.

چه زمانی باید نگران بود؟

در حالی که پرتاب اشیا بخشی طبیعی از رشد کودک است، برخی موارد ممکن است نشانه‌ی نگرانی باشند:

پرخاشگری مکرر:
اگر کودک به صورت مکرر و با نیت آسیب رساندن به دیگران اشیا را پرتاب می‌کند، ممکن است نیاز به توجه بیشتری برای رفع مشکلات عاطفی یا رفتاری او باشد.

عدم پیشرفت:
اگر کودک در درک مرزها و رفتار مناسب پیشرفتی نداشته باشد و همچنان به پرتاب اشیا ادامه دهد، ممکن است نشانه‌ای از تأخیر رشد باشد.

پرتاب مفرط:
اگر رفتار پرتاب اشیا در کودک به قدری شدید باشد که با فعالیت‌های روزانه یا تعاملات اجتماعی تداخل داشته باشد، ممکن است نیاز به مشورت با متخصص اطفال یا روانشناس کودک باشد.

نقش والدین در هدایت رفتار کودک

والدین باید با همدلی و صبر به کودکان کمک کنند تا رفتار خود را مدیریت کنند. چند نکته کلیدی عبارت‌اند از:

پاسخ مثبت به رفتار مناسب
هر زمان کودک به جای پرتاب کردن، رفتار مناسب‌تری نشان داد، او را تشویق کنید. این تشویق‌ها به تقویت رفتارهای مثبت کمک می‌کند.

تشویق به تمیز کردن پس از پرتاب اشیا
از کودک بخواهید که پس از پرتاب، اشیا را جمع کند. این کار باعث می‌شود کودک متوجه شود که پرتاب اشیا مسئولیت‌هایی نیز به همراه دارد.